Birol BOZKURT
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) sadeleştirme adımları devam ediyor. Dolarizasyonu azaltmak amacıyla daha önce şirketlerin döviz tutmasını engellemeyi amaçlayan düzenlemelerde değişiklik yapıldı.
TCMB’nin Döviz Durumuna Etki Eden Süreçlerin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Tarafından İzlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Resmi Gazete’de yayımlandı. Buna göre TCMB, toplam nakdi ve gayri nakdi kredi bakiyesi 10 milyon TL ve üzerinde olan şirketlerin Özet Döviz Pozisyonu Raporlaması uygulamasına son verdi. Mart 2023’te başlatılan uygulama Temmuz ayında 31 Aralık 2023’e ertelendi.
Raporlamayı büyük şirketler yapacak
Ekonomistler, sadeleşme adımlarının devam etmesinin piyasalar açısından olumlu olduğunu ve Merkez Bankası’nın bu adımları atma konusunda ne kadar kararlı olduğunu göstermesinin değerli olduğunu söyledi.
Ekonomistler, daha önce fiyat sistemi bozulduğunda istikrarı sağlamak için pek çok irrasyonel uygulamanın devreye sokulduğuna dikkat çekerek, Merkez Bankası’nın artık gerçek fiyatlama sağlamaya çalışırken bir yandan da sistemi verimsiz kılan uygulamalardan kurtulmaya çalıştığının altını çiziyor.
TCMB bünyesinde 2018 yılında kurulan ve reel kısmın döviz pozisyonundaki değişimlerin takibi ve etkisinin analiz edilmesine yönelik Türkiye’deki tek veri seti olan Sistemik Risk Veri Takip Sistemi’nin (SRVTS) kapsamı güncellendi.
SRVTS’de raporlama kapsamında olacak şirketlerin belirlenmesi amacıyla 15 milyon dolar ve üzeri döviz kredi borcu yerine toplam nakdi kredi bakiyesi 100 milyon TL ve üzeri veya net satış hasılatı/varlık büyüklüğü Bir önceki yılın hesap döneminde 500 milyon TL ve üzeri tutarda olması gerekecek. Böylece SRVTS’de mevcut detaylı raporlama formatı basitleştirilecek ve şirketlerin raporlama süreçleri kolaylaştırılacak.
BAU Mali Araştırmalar Merkezi Müdürü Prof. Dr. İbrahim Ünalmış: “Sistemin artık makro ihtiyati tedbirlere ihtiyacı kalmadı”
“TCMB, makro ihtiyati politikalarda sadeleştirme adımları çerçevesinde yeni bir adım attı. Değişiklikle şirketlerin döviz durumuna göre takip edilmesi yerine toplam TL yükümlülüklerine göre takip edilmesi esas alındı. Raporlamanın başladığı 2018 yılında şirketlerin döviz riskleri önemli bir risk kaynağıydı.
Son dönemde şirketlerin döviz pozisyon açıklarının azaldığını biliyoruz. Öte yandan, sistemik risk yaratacak sorunların izlenmesi açısından toplam borçluluk oranlarının artırılması önemli hale gelmiştir. Bu bağlamda TCMB’nin attığı adımlar risk yönetimi açısından değerlidir. Öte yandan geçtiğimiz dönemde döviz pozisyonu pozitif olan şirketlerin TL kredi kullanımında kısıtlamalar vardı.
Son dönemde artan borçlanma maliyetleri TL cinsinden borçlanma eğilimini ve döviz kuru pozisyonunu azalttı. Başka bir deyişle arbitraj fırsatını azalttı. Dolayısıyla sistemin artık bu tür makro ihtiyati tedbirlere ihtiyacı kalmadı.
Hazine’den 2,5 milyar dolarlık kira sertifikası ihracı
Hazine ve Maliye Bakanlığı, uluslararası sermaye piyasalarında 7 Kasım 2023 tarihinde kira sertifikası ihraç edildiğini, 5 yıl vadeli (14 Ocak 2029) ihraç tutarının ise 2,5 milyar dolar olduğunu bildirdi.
Bakanlıktan yapılan açıklamaya göre sukukun kira oranı yüzde 8,5091, getiri oranı ise yüzde 8,50 oldu. Bakanlık, ihracat tutarının 14 Kasım’da hesaplara geçeceğini açıkladı. Açıklamaya göre 200 yatırımcı, ihraç bedelinin 3 katını talep etti.
Sukukun yüzde 45’i Orta Doğu’daki yatırımcılara, yüzde 24’ü İngiltere’ye, yüzde 18’i ABD’ye, yüzde 7’si diğer Avrupa ülkelerine, yüzde 4’ü Türkiye’ye ve yüzde 2’si Asya’daki yatırımcılara satıldı. Bu ihraçla 2023 yılında uluslararası sermaye piyasalarından toplam 10 milyar dolar finansman sağlandı. Bu ihraç, yılın tek sukuk türü borçlanması oldu.
